Ali Fethi OKYAR

Ali Fethi OKYAR (29 Nisan 1880 - 7 Mayıs 1943)

Makedonya Pirlepe’de doğdu. Mustafa Kemal’in yoldaşı, Mustafa Kemal Paşa’nın meslektaşı, Atatürk’ün en büyük yardımcıları ve iyi dostlarındandır. Memleket için her türlü görevde bulunmuş başarılı bir bürokrat ve eski bir askerdir. 

“ Rüşdiye ve Manastır Askerî İdâdîsi’ndeki tahsilini de burada bitirdikten sonra (1897) 1898’de İstanbul’da bulunan Mekteb-i Harbiyye’ye girdi. Hacı Dâvut gemisiyle Manastır’dan İstanbul’a gelen, içlerinde Mustafa Kemal’in de bulunduğu on yedi öğrenci arasında yer aldı. Mustafa Kemal ile Manastır’da askerî idâdî esnasında başlayan dostlukları ileri yıllarda da giderek artarak devam edecektir.”

“Nâmık Kemal ve Tevfik Fikret’in şiirlerini ezberledi.” 

Atatürk ile aynı ideallere sahip olduğu iddia edilebilir. Sofya ateşemiliterliğine Mustafa Kemal’in gelmesinin sebebi de zat-ı Âlileridir. Bu dönemde orduya siyaset karışmaması gerektiğini savunan Mustafa Kemal İstanbul’da pek sevilmiyordu. 

“Bâbıâli Baskını’ndan sonra İttihatçılar’ın iktidarı kesin biçimde ele geçirmesi üzerine radikal İttihatçılar’ın baskısıyla genel sekreterlik görevini Eyüp Sabri Bey’e bıraktı. Sadrâzam Mahmud Şevket Paşa’nın bir suikast neticesinde öldürülmesiyle gerilen siyasî ortamdan kurtulması için 10 Ekim 1913’te Sofya’ya büyükelçi tayin edildi. Yanına ataşemiliter olarak Mustafa Kemal’i aldı.”

Zor koşullarda farklı birçok görevi yerine getirmiştir, bu yönüyle bize örnek olmalıdır. 

“Fransız demokrasisini ve parlamenter yapısını araştırdı; böylece daha sonraki yıllarda siyasî hayatında yolunu çizecek olan liberal anlayışın temellerini atmış oldu. 1911 Eylülünde İtalyanlar’ın Trablusgarp’ı işgal etmesi üzerine Tunus’tan sınırı geçerek bölgenin korunmasında yararlı faaliyetlerde bulundu. Balkan Savaşı çıkınca (1912) Boğazlar’ı savunmak için Bolayır’da kurulan Bahr-i Sefîd Boğazı Kuvâ-yi Mürettebesi’nde kurmay başkanı olarak çalıştı. Ayrıca Arnavutluk’taki İpek cephesinde Abdullah Paşa’nın maiyetinde kurmay başkanı sıfatıyla bulundu ve Talat Paşa’nın önerisi üzerine 1912’de Manastır’dan İttihat ve Terakkî Fırkası adına Osmanlı Meclis-i Meb‘ûsanı’na milletvekili olarak girdi.

...16 Mart 1920’de Malta’ya sürgüne gönderildi.

...1942’de emekli oldu. Büyükada’daki köşküne çekilerek hâtıralarını yazmaya başladı. Serbest Cumhuriyet Fırkası dönemine ait hâtıralarını kaleme aldı, fakat 1943 yılının başlarından itibaren hastalığı ilerledi. 7 Mayıs 1943 tarihinde İstanbul Nişantaşı’ndaki evinde öldü ve Zincirlikuyu Asrî Mezarlığı’na defnedildi.”

Kadınların demokratik hakları Ali Fethi Bey’in Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın önergelerindendir.

!:Alıntıların hepsi Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi’ndendir.

Seyif